Pracodawcy działający na terenie Polski mają możliwość zatrudniania pracowników na podstawie różnych rodzajów umów. Umowy te mogą podlegać różny przepisom obowiązującym na terenie naszego kraju. W Polsce można wyszczególnić dwa typu umów – podlegające zapisom kodeksu cywilnego, czyli umowy cywilno-prawne oraz umowy o pracę, które podlegają zapisom znajdującym się w kodeksie pracy.
Umowa o dzieło zaliczana jest do umów cywilno-prawnych. Bardzo często nazywana jest ona umową rezultatu. Co należy rozumieć pod skomplikowanym i enigmatycznym na pierwszy rzut oka pojęciem? Oznacza to, że przedmiotem jej nawiązania jest jak sama nazwa wskazuje dzieło, a nie sam fakt i proces tworzenia go. Innymi słowy, osobę zlecającą wykonanie dzieła interesuje wyłącznie efekt, a nie przebieg procesu realizowania zadania. Za dzieło w myśl polskiego prawa można uznać rzeczy, powieści, tekst piosenki czy stworzenie strony internetowej firmy. Również realizacja koncertu może być uznana za działo. Bardzo ważne jest dokładne opisanie działa w umowie, co będzie redukować niemal do zera możliwość pojawienia się nieporozumień przy realizowaniu poszczególnych etapów powstawania owego dzieła.
Umowa o dzieło jest chętnie oferowana przez pracodawców, ponieważ z ich strony jest ona bardzo wygodna i praktyczna pod wieloma względami. Zawarcie takiej umowy nie jest przykładowo żadnym obciążeniem dla nich z punktu widzenia formalności dotyczących ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnych. Konieczność odprowadzania składek w takiej sytuacji występuje bardzo rzadko. Aby tak się stało muszą zostać spełnione określone warunki. Składki trzeba odprowadzać na przykład w momencie, gdy umowa o dzieło zostanie zawarta z zatrudnionym przez siebie pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Z opłacania składek pracodawca jest zwolniony w momencie, gdy zawarcie umowy i jej realizacja ma miejsce w czasie, gdy pracownik znajduje się na urlopie wypoczynkowym, macierzyńskim lub wychowawczym.
Zdarza się tak, że umowa o dzieło jest mylona z umową zlecenia. Obie należą do grupy umów cywilno-prawnych . Pomylenie ich może mieć swoje konsekwencje, ponieważ Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo do zakwestionowania takiej umowy, wysuwając jednocześnie oskarżenia wobec pracodawcy o próbę celowego uchylenia się od konieczności płacenia składek. O tym, czy mamy do czynienia z umową o dzieło nie decyduje jej nagłówek a charakterystyka zapisów znajdujących się w treści.
Umowa o dzieło pit charakteryzuje się tym, że nie jest objęta ubezpieczeniom społecznym czy też zdrowotnym. Osoba przyjmująca zlecenie na podstawie tej umowy zobowiązana jest do odprowadzenia podatku dochodowego. Jego wysokość jest uzależniona przede wszystkim od wysokości wynagrodzenia. Jeżeli nie przekracza ono 200 złotych brutto, stosuje się formę rozliczenia opartego na zryczałtowanym podatku dochodowym w stawce 18%. Wykonawca dzieła ma też możliwość wyboru, jakie koszty uzyskania przychodu będzie ponosić. Może to być 20% lub 50%, w zależności od tego, kiedy wykonawca ma możliwość skorzystania z praw autorskich.
Jak prawidłowo obliczać podatek dochodowy od umowy o dzieło? W przypadku, gdy zamawiającym dzieło jest przedsiębiorstwo lub jednostka organizacyjna, przychody z realizacji takiej umowy należy rozumieć podobnie jak przychody uzyskane z działalności wykonywanej osobiście. Oznacza to, że w tej sytuacji stroną, na której spoczywa obowiązek pobrania oraz odprowadzenia podatku od przychodu jest zamawiający. Jego obowiązkiem jest więc wpłacenie zaliczki na podatek dochodowy oraz zryczałtowanego podatku dochodowego.
W przypadku, gdy wynagrodzenie brutto pochodzące z tytułu wykonania umowy o dzieło przekracza 200 złotych, na zamawiającym spoczywa obowiązek pobrania i przekazania do urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy. Powinien on wynosić 18% procent otrzymanego dochodu. W tym przypadku zamawiający jest też zobowiązany do przygotowania dla wykonawcy oraz odpowiedniego urzędu skarbowego deklaracji imiennej PIT-11, najpóźniej do lutego następnego roku podatkowego. Wykonawca na podstawie otrzymanego dokumentu jest zobowiązany do uwzględnienia tego dokumentu w swoim rocznym zeznaniu podatkowym jako przychód z działalności wykonywanej osobiście.
Umowa o dzieło może być też zawarta pomiędzy dwiema osobami fizycznymi, które nie prowadzą swoich działalności gospodarczych. W takiej sytuacji zarówno zamawiający, jak i wykonawca nie ma obowiązku odprowadzania zaliczki ani zryczałtowanego podatku. Wtedy dochody otrzymane z tytułu umowy o dzieło rozlicza się standardowo w zeznaniu rocznym. Służy do tego pozycja „Inne źródła”. Wtedy zamawiający ma obowiązek złożenia zeznania do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, w którym umowa została zawarta.
Można stwierdzić, że kwestia rozliczenia umowy o dzieło jest ściśle powiązana z charakterystyką stron, które ją pomiędzy sobą zawierają. Inne zasady obowiązują, gdy zamawiającym jest firma, inaczej należy rozliczyć się w momencie, gdy zamawiającym jest osoba fizyczna nieprowadząca własnej działalności gospodarczej.
Nieco inne zasady funkcjonują również w momencie, gdy wynagrodzenie za wykonanie dzieła wypłacane jest w częściach.
Umowa o dzieło jest stosunkowo prosta do rozliczenia w zeznaniach podatkowych. Mimo tego nie jest ona bardzo popularna, ponieważ wielu potencjalnych pracowników nie chce korzystać z takiej formy, która nie zapewnia im bezpieczeństwa socjalnego, co jest w stanie zapewnić umowa podlegająca kodeksowi pracy. Z umowy o dzieło korzystają przede wszystkim artyści, którzy korzystają ze swojego talentu i użyczają swoich praw autorskich na korzystniejszych warunkach. Umowa o dzieło jest zawiera przede wszystkim w momencie, gdy wynagrodzenie opiewa na niewielką sumę. Wtedy jest ona opłacalna z punktu widzenia dwóch stron. Odprowadzony podatek jest niewielki. Zlecający nie jest zobowiązany do przygotowywania wielu dokumentów podatkowych oraz do odprowadzania składek chorobowych oraz na ubezpieczenie społeczne, co jest znacznym uproszczeniem.
